روزنامه جهان صنعت
1397/02/25
به مناسبت سالروز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی؛
گروه فرهنگ- بیست و پنجم اردیبهشت سالروز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی است. فردوسی برای ایرانی‌ها با شاهنامه معنا پیدا می‌کند. اما اگر در کوچه و خیابان راه بیفتید و سوال کنید چند نفر از ما شاهنامه را خوانده‌ایم، آمار ناامید‌کننده است.برای بسیاری از ما دیدن مجسمه نگهدارنده زبان فارسی در میدانی میانه تهران تنها برخوردمان با فخر شعر فارسی است؛ اسطوره‌سازی که در جهان کنار نام‌های بزرگی مانند هومر قرار می‌گیرد. کسی که 30 سال از عمرش را در زمانی سخت و روزگاری پرملال برای سرودن شاهنامه صرف کرد و سرآخر گفت:
بسی رنج بردم در این سال سی
عجم زنده کردم بدین پارسی
بماند که امروز زبان فارسی یا به عبارت درست‌تر پارسی با لغات خارجی مخلوط شده و ملغمه‌ای ساخته که اصلاح دوباره‌اش کاری سخت‌تر از سرودن شاهنامه است.
اما برای شناخت و آشنایی با فردوسی تنها راه ورق زدن شاهنامه نیست. بارها پیش آمده که در گونه‌های مختلف هنری از فردوسی و اثر معروفش استفاده شده و در خلق آثار الهام‌بخش بوده است. این تاثیر در موسیقی بیشتر است. چندین آلبوم بر اساس سروده‌های فردوسی وارد بازار شده و شنوندگان اشعار زاده طوس را در قالب موسیقی شنیده‌اند. یا نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای دیگر مرجعی است برای مرور اشعار فردوسی. نقاشی‌های قهرمان‌محور از رزم رستم و اسفندیار یا گذشتن از هفت‌خوان معروف.
درفش کاویانی ناظری
شهرام ناظری از جمله خوانندگانی است که در هر فرصتی که پیدا می‌کند از فردوسی حرف می‌زند. او در گفتن‌وگویی در مورد احساسش نسبت شاهنامه گفته است: «شاهنامه یک اقیانوس بزرگ است که همه هنرها از موسیقی، نقاشی، سینما، داستان و... دانش‌هایی چون تاریخ، جامعه‌شناسی، روانشناسی و... و معارفی از جمله عرفان در آن متجلی است. بدون اغراق هر چه در دنیا می‌توان تصویر کرد یا موجودیت دارد، در شاهنامه گنجانده شده است. من در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران در جمع استادان و دانشجویان درباره شاهنامه صحبت می‌کردم و بحث را با پنج بیت داستان بیژن و منیژه شروع کردم که به نظرم یک معجزه ادبی و هنری است.
فردوسی در این چند بیت از آسمان شروع می‌کند، به زمین برمی‌گردد، درباره انسان صحبت می‌کند و... چنان تصویر و تحلیلی ارائه می‌دهد که آدم می‌ماند چگونه او در پنج بیت توانسته این کار را انجام دهد. تصویرسازی شاهنامه به معجزه می‌ماند، انسانگرایی‌اش بسیار امروزی است، روانشناسی دقیق شخصیت دارد، جامعه را خوب تحلیل می‌کند و... برای همین می‌توانم بگویم فردوسی دنیا را در شاهنامه فشرده کرده و به درستی و بحق عنوان حکیم را به دست آورده است.»
او در آلبوم «درفش کاویانی» به سراغ پدر اسطوره‌سازی فارسی رفته و اشعارش را خوانده است.
آلبوم «درفش کاویانی» کاری با آواز شهرام ناظری و آهنگسازی فرید الهامی با همکاری نوازندگان گروه موسیقی «فردوسی» است. دراین اثر با ساز مقامی تنبور، حماسه‌سرایی (شاهنامه‌خوانی) شده و آواهای چند هزار ساله «هوره» و «مور» و همچنین مقام‌های باستانی تنبور اجرا شده است. فرید الهامی آهنگساز «درفش کاویانی» درباره این اثر می‌گوید: «قطعات ابتدای این اثر با آوای گاتها آغاز میشود و بخش‌های مختلف این آلبوم عبارتند از پادشاهی ضحاک، تولد فریدون، ضحاک در جست‌وجوی فریدون، کاوه آهنگر و انتهای داستان که شامل داستان نابودی ضحاک است.» آلبوم «درفش کاویانی» به دو صورت صوتی (10 قطعه) و تصویری (12 قطعه – ۷۵ دقیقه) از سوی نشر «ایران گام» منتشر شده است. ساز پایه این آلبوم تنبور است ولی در مقاطع مختلف این اثر از سازهای دیگر به تناسب بهره برده شده است. همچنین آهنگسازی این اثر به شکل ارکستر مقامی و سنتی اجرا شده است. در آلبوم تصویری درفش کاویانی که به کارگردانی «اهورا ذوالنور» تهیه و تولید شده از نریشن، نقالی، انیمیشن و نقاشی استفاده شده است.
دولت‌آبادی و شاهنامه
در آستانه روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی، محمود دولت‌آبادی از انتشار تازه‌ترین کار خود با عنوان «برنایان جاودان» خبر داد؛ کاری که شامل برخوانی سرگذشت سهراب و سیاوش و اسفندیار در «شاهنامه» است.
این نویسنده پیشکسوت درباره این کار خود که در قالب یک پروژه صوتی به همراه کتاب منتشر خواهد شد، گفت: «برنایان جاودان» از «شاهنامه» فردوسی به مقوله جوان و جوانی در تاریخ ادبیات ایران پرداخته و اینکه چگونه جوانان قربانی جاه‌طلبی پیران از جمله پدران‌شان می‌شوند.
او که گزینش، ویرایش، طومار و برخوانی این سه شخصیت جوان «شاهنامه» را برای تازه‌ترین کارش انتخاب کرده است اظهار کرد: از نظر من ویژگی این سه شخصیت زلالی و جوانی آنهاست در مقابل رفتارهای خسیسانه پیرانه‌سرانی در «شاهنامه» که حاضرند برای بقای بیشتر، جوانان را طعمه و قربانی سیاست‌های خود کنند. من می‌توانستم «بیژن» یا «فرود» را هم برای این کار انتخاب کنم اما فارغ از اینکه پرداخت شخصیت سهراب و سیاوش و اسفندیار در «شاهنامه» کامل‌تر است، آنها سرنوشت مهم‌تری به نسبت دیگر شخصیت‌ها دارند و برای این کار مناسب‌تر بودند.
این نویسنده درباره همکاری‌اش با کیاوش صاحب‌نسق به عنوان آهنگساز این کار گفت: امتیاز این آهنگساز این بود که آشنایی خوبی با سازهای بازسازی‌شده ایران باستان داشت و درباره این سازها پژوهشی دقیق انجام داده بود و برای این کار هم از این سازهای کمتر شنیده‌شده استفاده کرد.
او در ادامه گفت: درباره موسیقی این سه‌گانه ارباب موسیقی باید صحبت کنند و امیدوار هستم که به او دست‌مریزاد بگویند اما به گمان من توفیق خوبی به دست آمده و کاری مدرن و نو بر این اثر کهن انجام شده است.
دولت‌آبادی همچنین درباره طراحی گرافیک و نوع صفحه‌آرایی «برنایان جاودان» گفت: ایمان صفایی به عنوان گرافیست در این کار با من همکاری داشت که قدردان زحمت، دقت و عشقی که برای این کار گذاشت، هستم.
این نویسنده در پایان بیان کرد: خوانش درست «شاهنامه» و ارائه «برنایان جاودان» فرصتی است تا متون کلاسیک که بخش عمده‌ای از فهم آثار ادبی را شامل میشود در اختیار علاقه‌مندان و جوانان قرار گیرد.
محمود دولت‌آبادی که پیشتر هم تجربه و شانس شنیدن داستان «بر دار کردن حسنک وزیر» از کتاب «تاریخ بیهقی» را در اختیار علاقه‌مندان متون ادبی کلاسیک قرار داده، درباره زمان انتشار این کار گفت: در حال حاضر فرهاد دولت‌آبادی به عنوان مدیر اجرایی پروژه مشغول رایزنی برای تدارک انتشار این سه‌گانه است تا داستان سهراب در سال جاری منتشر شود و بعد از آن داستان سیاوش به دست خواهد آمد و سپس اسفندیار.
سیمرغ همایون شجریان
همایون شجریان نیز از دیگر خوانندگانی است که مکررا از اشعار فردوسی یاد کرده است. او در آلبوم ماندگار «سیمرغ» که با همکاری حمید متبسم ساخته شده روایت زندگی زال را بازگو می‌کند. در توضیح این آلبوم آمده است: «با این آرزو به خواب رفت که در خواب، ایده‌ای برای نوشتن «سیمرغ» به سراغش بیاید. صبح که برخاست، در آن هوای سرد و مه‌آلود دوازدهم بهمن ماه، آرزویش برآورده شده بود: آوای پرنده‌ای به گوش می‌رسید، ندای مرغ افسانه‌ای شاید. او نیز دست به قلم شد و اولین نغمه را نوشت، برای نی، برای «سیمرغ». آلبوم «سیمرغ» آلبومی از موسیقی ارکسترال ایرانی بر اساس داستان زال از شاهنامه فردوسی است. حمید متبسم آهنگسازی و رهبری ارکستر را در این اثر بر عهده داشته، همایون شجریان به عنوان تکخوان آواز در «سیمرغ» حضور داشته و ارکستر بزرگ سیمرغ، اجرای آلبوم را انجام داده است. آلبوم «سیمرغ» در پرده‌های چهارگاه، همایون، اصفهان، ماهور و نوا نوشته شده، شش قطعه دارد و توسط موسسه فرهنگی هنری ایران گام منتشر شده است. 71 بیت از شاهنامه فردوسی برای آواز آلبوم انتخاب شده که از ابتدای تولد زال تا طرد او توسط پدرش، سام و پرورش یافتن توسط سیمرغ و بازگشت به پدر و داستان عاشقی زال و رودابه را بیان می‌کند. پاشا هنجنی، سینا جهان‌آبادی، سینا اعلم، مسلم علیپور، سهیل صادقی، علیرضا دریایی، بهنوش بهنام‌نیا، رضا آبایی، شیما شاه‌محمدی، سمانه باروتی، حامد افشاری، بیتا قاسمی، پویا سرایی، آزاد میرزاپور، پدیده احرارنژاد، پویان بیگلر، سیاوش برهانی، سحر سخایی، میلاد علیپور، علی پژوهشگر، مرجان راوندی، مسعود عابدینی، آوا ایوبی، جلال امیرپورسعید، ترگل خلیفی، مازیار یونسی، نیما خادم‌لو، مهیار طهماسبی، سینا خشک‌بیجاری، افشین بابایی و مجید وطنیان با نی، کمانچه، قیژک آلتو، قیژک بم، سنتور، تار، بربت، بم تار و سازهای کوبه‌ای در آلبوم «سیمرغ» به نوازندگی پرداخته‌اند»
سایر اخبار این روزنامه
اقدامات آمریکا در برجام و فلسطین بی‌پاسخ نمی‌ماند
نامه شما درباره برجام، تعرض به رهبری نیست؟
آیا ایران شرایط FATF را می‌پذیرد؟
گشایش سفارت آمریکا دربیت‌المقدس( اورشلیم )
به مناسبت سالروز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی؛
درخواست ایران برای تعیین تکلیف قرارداد با غول‌های هواپیماسازی؛
پاسخ آذری‌جهرمی به گلایه مدیرعامل سروش
دور برگشت مرحله یک‌هشتم نهایی لیگ قهرمانان آسیا؛
به وقت ژاپن!
پارسال باهار!
کمربند اقتصادی‌مان را محکم‌تر ببندیم
وزیر خارجه روسیه در دیدار با همتای ایرانی خود:
حاشیه امن برای رانت خواری
ادامه همکاری صنعتی ایران - اروپا در گرو حفظ برجام
بررسی کارنامه دولت در بازسازی مناطق زلزله‌زده کرمانشاه
شروع دیرهنگام دیپلماسی
ماموریت ظریف در بروکسل
توسعه بازارهای موازی بازار ارز
شروع دیرهنگام دیپلماسی
حاشیه‌های یک بیانیه بدون هماهنگی
